Kızılboğa Modeli Nedir?
Kızılboğa Modeli, kekemelik terapilerinde 16 yılı aşkın klinik deneyim, binlerce vaka analizi ve Türkiye'nin dört bir yanından 1150'den fazla terapistin katıldığı eğitimlerden süzülerek geliştirilmiş bütüncül, bilimsel kanıt temelli bir terapi yaklaşımıdır. Toplamda 25.000 saatten fazla klinik uygulama deneyimi, terapi sürecinin A'dan Z'ye sistematik biçimde yapılandırılmasını sağlamıştır. Model; terapi başlamadan önce aileyi ve danışanı şeffaf biçimde bilgilendiren, etik değerlere bağlı, uluslararası normlara dayalı bir yaklaşım sunar. Bu süreç ICF - International Classification of Functioning, Disability and Health (Uluslararası İşlevsellik, Yetersizlik ve Sağlık Sınıflandırması) çerçevesini esas alır. ICF, yalnızca tıbbi tanıyı değil, bireyin katılım, aktivite, çevresel faktörler ve kişisel faktörler gibi çok boyutlu bütüncül alanlarını değerlendirir. Kızılboğa Modeli, kekemeliği bu kapsamlı çerçevede ele alır.
Kekemeliğe Çok Boyutlu Yaklaşım
Model, kekemeliğin yalnızca akıcısızlıktan ibaret olmadığını; kaygı, korku, utanç, olumsuz düşünceler, kaçınma davranışları gibi duygusal ve bilişsel bileşenlerle birlikte ele alınması gereken çok boyutlu bir iletişim zorluğu olduğunu vurgular. Terapi sürecinde temel amaç bireyin ve ailenin;
- Duygusal sağlamlığı artırmak,
- Risk alma ve tolere etme (RaTe) becerilerini geliştirmek,
- Ve hayata tam katılımını desteklemektir.
Model akıcılığı merkeze koymaz; akıcılık danışanın duygusal dayanıklılığının yükselmesine bağlı olarak doğal ve dolaylı bir sonuç olarak ortaya çıkar.
Yaş Gruplarına Özgü Yapı: Çocuk - Ergen – Yetişkin
Kızılboğa Modeli'nde terapi, her yaş grubunun gelişimsel özelliklerine göre yeniden yapılandırılır. Süreç beş temel bileşenden oluşur:
- Kızılboğa Modeli'nde Değerlendirme,
- Kızılboğa Modeli Aile Danışmanlık Seansı,
- Exposure temelli uygulamalar,
- Kızılboğa Modeli Duygusal sağlamlık eğitimi,
- Aile işbirliği ile ilerleyen takip süreci.
Bu yapı minimum 12+ seanslık bir yol haritası sunar. Her modül ise değerlendirme, danışmanlık seansı, terapi planlama, exposure uygulamaları, takip ve uzun dönem izlemi içeren 30-35 seanslık yapılandırılmış bir süreçten oluşur. Model; OASES-TR, WASSP-TR, UTBAS gibi bilimsel geçerliliği bulunan uluslararası ölçeklerle desteklenir. Terapiler 40-50 dakika arasında sürer ve süreç daha ilk seansta danışana ve aileye kapsamlı biçimde açıklanır.
Modelin Güçlü Bileşeni: Exposure Eğitimi
Kızılboğa Modeli'nin temel yapı taşlarından biri exposure eğitimidir. İlk seansta aileye ve danışana aşağıdaki başlıklar bilimsel çerçevede anlatılır:
- Exposure'ın tanımı,
- Hangi koşullarda uygulanacağı,
- Danışanın verebileceği tepkiler,
- Ailenin ve terapistin görevleri.
Duygusal Sağlamlık Eğitimi
Model, danışanın duygusal dayanıklılığını artırmak için özel olarak yapılandırılmış Kızılboğa Modeli Duygusal Sağlamlık Seansı'nı içerir. Bu seans risk almayı, duygusal tolerans geliştirmeyi ve kekemeliğe rağmen hayata aktif katılmayı hedefler.
Etik, Şeffaf ve Aileyle İşbirliği İçinde Terapi süreci boyunca akıcılığı artırmak için zorlayıcı, kekemeliği ötekileştiren ve akıcılığı yücelten etik dışı çalışmalar yapılmaz; amaç duygusal sağlamlılığı güçlendirmektir. Aile işbirliği terapi başarısının temelidir; tüm seanslara ve uygulamalara ebeveynlere eşlik eder ve yerinde gözlemlerler.
Neden Bu Model?
- Aile görüşmesi ve danışmanlık seansını ilk kez bilimsel bir çerçeveye oturtur.
- Terapiste net, adım adım ilerleyen bir yol haritası sunar.
- Akıcılığı zorlamadan bireyin öznel deneyimini ve içsel kapasitesini güçlendirir. Ebeveyn-çocuk-terapist üçgeninde gerçekçi hedefler oluşturur.
- Terapinin her aşamasını ölçülebilir, takip edilebilir ve standartlaştırılabilir hâle getirir.
Bugün Türkiye genelinde 1050'nin üzerinde dil ve konuşma terapisti modeli aktif olarak uygulamaktadır.
Kızılboğa Akademi
Kızılboğa Modeli'nin eğitimleri ve süpervizyonları; Akademik Dil ve Konuşma Terapisti Veysel Kızılboğa (Uni-Dortmund, 2009) ve Uzm. Psk. Danışman Mahmut Kızılboğa tarafından yürütülmektedir. Akademi etik, bilimsel ve güncel terapi anlayışını yaygınlaştırmayı ve uluslararası işbirlikleri geliştirmeyi hedefler.